Ο Σμυρνέικος μανές, ή Σμυρνέικο Μινόρε ή Μινόρε Μανές ή Μινόρε της Αυγής είναι ο διασημότερος αμανές των Ελλήνων της Σμύρνης.
Στα αρχαία Ελληνικά η λέξη Μανέ(ρως) ήταν ο θλιβερός ήχος ή η ερωτική θρηνωδία, όπως υποστηρίζει ο Γεώργιος Φαίδρου, Σμυρνέικος μανές (Σμύρνη 1881, βιβλίο Πραγματεία).
Ολοι οι αμανέδες έχουν ένα περίτεχνο παθητικό διάλογο μεταξύ δεξιοτέχνη τραγουδιστή και οργάνων, μετά καταλήγουν σε γρήγορο και κάπως χαρούμενο οργανικό φινάλε.
“πνοή πλέον δεν μ΄άφησες και στη φωτιά ν΄αντέξω”
Από το 1936 η λογοκρισία του Μεταξά αλλάζει υποχρεωτικά τα θέματα και τους στίχους πολλών τραγουδιών που πάνε για ηχογράφηση, επιτρέποντας μόνο να μιλούν για αγάπη, χωρισμό, κρασί…
Επίσης στο πλαίσιο του “εξευρωπαϊσμού” της μουσικής, απογυμνώνονται τα οργανικά μέρη από τα ανατολίτικα στολίδια και τσακίσματα (“τα αμαρτωλά μπεμόλια”) ώστε να γίνουν πιο μικρά και να χωρέσουν στις εγγραφές δίσκων 78 στροφών που διαρκούν μόλις 3′ λεπτά και κάτι.
Με το άνοιγμα των δισκογραφικών εταιρειών και την εμπορευματοποίηση των τραγουδιών αναπτύσσεται και ο επαγγελματισμός των μουσικών που παίζουν στα μαγαζιά και στις αίθουσες φωνοληψίας.
Χαρακτηριστικό είναι ότι όποιος μουσικοσυνθέτης έπαιρνε την κύρια και υπεύθυνη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή της εταιρείας, έγραφε σε δίσκους περισσότερα τραγούδια στο όνομα του, ενώ άλλοι ομότεχνοι συνάδελφοι του, για να καταφέρουν να περάσουν ένα δυό τραγούδια τους, έκαναν πολλούς συμβιβασμούς και υποχωρήσεις.
Απόσπασμα από τη μελέτη του Βασίλη Πετρόχειλου με τίτλο Μουσική και Μουσικοί από τη Σμύρνη (Μικρασιατικά Χρονικά Τόμος 24ος)
Ο Σμυρνέικος μανές του 1909 και οι δεκάδες εκδοχές του
Αμάν
Ενώ σκληρά δε μ’αγαπάς, γιατί πλέον δεν παύεις, ωχ
μόνο μου δίνεις βάσανα και το κορμί μου καύεις, αχ
Ενα από τα πιο όμορφα τραγούδια που έχουν γραφεί ποτέ αποτελεί ο Σμυρνέικος μινόρε μανές, ηχογραφημένος στη Σμύρνη το 1909, με τη φωνή του Γιώργου Τσανάκα με τη συνοδεία της Σμυρνέικης Εστουδιαντίνας. Πρόκειται για το περίφημο μινόρε μανέ ή Σμυρνέικο μινόρε ή Μινόρε της Αυγής.
Πρώτος εκτελεστής και πιθανά δημιουργός του μινόρε μανέ ήταν ήταν ο βιολιστής Γιάννης Αλεξίου ή Γιάγκος Βλάχος ή Γιοβανίκας. Στη συνέχεια το ίδιο τραγούδι ηχογραφεί στην Κωνσταντινούπολη το 1911 ο Λευτέρης Μελεμενλής και στη Νέα Υόρκη το 1919 η Μαρίκα Παπαγκίκα με διαφορετικούς στίχους, κάνοντας το όμως διάσημο. Το χαρακτηριστικο τους είναι ότι και στις δύο αυτές εκτελέσεις ο Σμυρνέικος μανές τελειώνει με βάλς.
O Σμυρνέικος μανές ήταν ο διασημότερος και πλέον διαδεδομένος μανές από τους 5 αγαπημένους των Ελλήνων της Σμύρνης. Οι άλλοι 4 ήταν: Τζιβαέρι, Ταμπαχανιώτικος, Μπουρνοβαλιός και το Ανταμαμάν ή Γαλατά.
Το τραγούδι αυτό, που η πρώτη του εκδοχή, κατά πάσα πιθανότητα, είναι αυτή και έχει τη μακροβιότερη ιστορία από οποιοδήποτε άλλο, αφού διαχέεται και διασχίζει το ρεμπέτικο σε όλες τις φάσεις δημιουργίας, εντός και εκτός Ελλάδας. Πέρασε στη δισκογραφία δεκάδες φορές, είτε στην αρχική του μορφή, είτε σε διάφορες παραλλαγές και επηρέασε πολλούς από τους μεγάλους συνθέτες του ρεμπέτικου, μεταξύ άλλων και τον Σπύρο Περιστέρη, ο οποίος σε συνεργασία με τον Μίνωα Μάτσα γραφει το 1946 το Μινόρε της αυγής. Μια ακόμη σημαντική εξέλιξη αυτού του τραγουδιού-μήτρας το οποίο υπήρξε πηγή έμπνευσης και επιρροής για το ελληνικό τραγούδι ακόμα και μετά το 1960.”
Παναγιώτης Κουνάδης, Τα ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ, ένα ταξίδι στο λαϊκό τραγούδι των Ελλήνων, 2010
Ο Σμυρνέικος μανές και ο δημιουργός του Γιοβανίκας της Σμύρνης
O μουσικολόγος- ερευνητής Παναγιώτης Κουνάδης, μιλάει για το ρεμπέτικο τραγούδι και την ιστορία του, τα τραγούδια του αστικού χώρου που γεννήθηκαν στη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, την Αμερική. Την δισκογραφία πριν το 1922, τα πρόσωπα και την ιστορία τους, από την Μικρά Ασία στην Ελλάδα και την ονομασία του Ρεμπέτικου ( Mikrasiatis).
Ο Παναγιώτης Κουνάδης μιλά για τον γενάρχη του σμυρνέικου ρεμπέτικου τραγουδιού Γιοβανίκα της Σμύρνης.
