Τα ταμπαχανιώτικα είναι τα αστικά νταλκαδιάρικα τραγούδια της Κρήτης στα οποία συνδυάζονται αρμονικά η κρητική λαϊκή μουσική με τη μικρασιάτικη και τη ρεμπέτικη. Αποδίδονται με μπουλγαρί ή λαούτο. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή την περίοδο του Μεσοπολέμου στα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Τα παλαιότερα ταμπαχανιώτικα εντοπίζονται στα Χανιά. Ένα από αυτά είναι ο περίφημος «Σταφιδιανός» του εξωμότη Κρητικού Μεχμέτ Μπέη Σταφιδάκη. Η ετυμολογία του όρου ταμπαχανιώτικα συνδέεται με τους ταμπάκηδες, δηλαδή τους βυρσοδέψες και τα ταμπάχανα.
Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή με τους πρόσφυγες, έφτασε και το Μικρασιατικό τραγούδι τους. Οι μουσικές των προσφύγων και των Κρητών, ενώθηκαν και δημιούργησαν ένα νέο είδος ακουσμάτων, που περισσότερο τραγουδούσαν οι κάτοικοι των πόλεων. Είναι τα αστικά τραγούδια της Κρήτης.
Ο Ρεθεμνιώτης Στέλιος Φουσταλιεράκης (Φουσταλιέρης), μετά το τέλος της δεκαετίας του 1930, αφού είχε συνεργαστεί με τους ρεμπέτες του Πειραιά, αναδείχθηκε στον κυριότερο εκπρόσωπο του αστικού τραγουδιού. Ήταν εξαίρετος παίκτης του μπουλγκαρί, ενός οργάνου που ανήκει στην οικογένεια των ταμπουράδων. Οι μελωδίες των αστικών τραγουδιών, άλλες είναι πρωτότυπες , άλλες βασίζονται σε μικρασιατικά, νησιώτικα ή και ανατολίτικα πρότυπα, όμως όλες ανήκουν στην οικογένεια της βυζαντινής μουσικής.
Ο μουσικός συνεχιστής του είδους Λεωνίδας Λαϊνάκης για τα Ταμπαχανιώτικα:
«Με τον όρο Ταμπαχανιώτικα πλέον στις μέρες μας, εννοούμε τα αστικά τραγούδια της Δυτικής Κρήτης, δηλαδή των Χανίων και του Ρεθύμνου. Τραγούδια που παιζόταν στα λιμάνια. Η ονομασία Ταμπαχανιώτικα έχει καθιερωθεί τα τελευταία ’70 με ’80 χρόνια μιας κι οι παλαιοί τα έλεγαν με άλλες ονομασίες. Εκδοχές υπάρχουν πολλές, σχετικά με την ονομασία Ταμπαχανιώτικα. Λέγεται πως προέρχεται από το ταμπάκ χανές, χοροί καπνιζόντων από τα Ταμπακαριά, τα βυρσοδεψία, όπου έκαναν παρέες οι εργαζόμενοι και τα τραγούδια αυτά, τους σκοπούς αυτούς, έπαιζαν οι ταμπακίδες με τους μουσικούς. Επίσης υπάρχουν τα Ταμπαχανά της Σμύρνης. Υπάρχουν ηχογραφήσεις με Ταμπαχανιώτικο μανέ με Σμυρναίικο ύφος. Υπάρχουν και Πατρινά Ταμπαχανιώτικα που είναι ζεϊμπέκικα απτάλικα. ‘Αλλος βέβαια ρυθμός από τα κρητικά, άλλο πράμα», αναφέρει ο κ. Λαϊνάκης και εξηγεί πως «…αυτά τα τραγούδια δεν χορεύονται, είναι ακουστικά και έχουν τη μουσική δυνατότητα να αναδείξουν μεγάλους τραγουδιστές ερμηνευτικά. Αυτό που θέλω να καταγραφεί είναι ότι υπάρχουν πέρα των γνωστών τραγουδιών και πολλά άγνωστα, που εκδώσαμε με τον πατέρα μου και την αδερφή μου. Τραγούδια ενός γνήσιου Μεσογειακού Σταυροδρομιού Πολιτισμών με λιμάνια του τα Χανιά και το Ρέθυμνο».